प्राचीन काळापासून भारतीय आयुर्वेदामध्ये आवळ्याला (Indian Gooseberry) अत्यंत महत्व दिलं गेलं आहे. पचायला हलका, शरीराला थंडावा देणारा आणि सर्व रोगांपासून बचाव करणारा आवळा हा नैसर्गिक टॉनिक म्हणून काम करतो . छोटासा दिसणारा पण अनेक गुणांनी भरलेला हा फलप्रकार शरीरासाठी एक नैसर्गिक टॉनिक आहे. त्यामुळे आधुनिक काळात आजारांपासून संरक्षण करण्यासाठी आवळ्याचा आहारात समावेश अधिक गरजेच आहे.
आवळ्यामध्ये Vitamin C का महत्त्वाचं?
- 100 ग्रॅम आवळ्यामध्ये सुमारे 600–700 mg Vitamin C असतं, जे लिंबूपेक्षाही 20 पट जास्त आहे.
- हे Vitamin C अँटीऑक्सिडंट म्हणून काम करतं — म्हणजेच शरीरातील हानिकारक घटकांपासून संरक्षण करतं.
- थंड किंवा वाफवलेला आवळा सुद्धा त्याचं Vitamin C retain करतो, कारण त्यातील टॅनिन्स हे घटक Vitamin C नष्ट होऊ देत नाहीत.
आवळा खाल्ल्याचे प्रमुख फायदे (तपशीलवार माहिती):
1. रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवतो (Boosts Immunity)
आवळ्यामध्ये विपुल प्रमाणात Vitamin C असते, जे शरीराची नैसर्गिक रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. व्हिटॅमिन C पांढऱ्या रक्त पेशींना सक्रिय करतं, ज्यामुळे शरीर लवकर आजारांना बळी पडत नाही. नियमित आवळ्याचे सेवन केल्यास सर्दी, ताप, सायनस यांसारखे संसर्ग लवकर होत नाहीत.
2. त्वचेला उजळ आणि निरोगी ठेवतो (Improves Skin Health)
आवळ्यात असलेले अँटीऑक्सिडंट्स आणि Vitamin C त्वचेच्या पेशींचे पुनर्निर्माण करतात. हे त्वचेला नैसर्गिक तेज देतं, सुरकुत्या कमी करतो आणि टोक्सिन्स बाहेर टाकतो. त्यामुळे त्वचा निरोगी, कोमल आणि चमकदार राहते. कोलेजनच्या निर्मितीत मदत करून आवळा त्वचेचा पोत सुधारतो.
3. जखमा व अल्सर लवकर भरून येतात (Faster Healing of Wounds & Ulcers)
Vitamin C च्या साहाय्याने शरीर जखमा लवकर भरून येण्यासाठी आवश्यक असलेले कोलेजन प्रथिन तयार करतं. यामुळे छोट्या-मोठ्या जखमा, तोंडातील छाले किंवा पोटाच्या अल्सर यांना भरून येण्याची गती वाढते. आवळ्यातील दाहशामक गुणधर्म देखील यात मदतीचे ठरतात.
4. केसांची वाढ सुधारतो आणि अकाली पांढरे होणे थांबवतो (Improves Hair Growth & Prevents Premature Greying)
आवळा केसांसाठी नैसर्गिक टॉनिक आहे. त्यात असलेले अँटीऑक्सिडंट्स व जीवनसत्त्वे (Vitamin C आणि E) मुळे केसांची मुळे बळकट होतात, त्यामुळे केस झडणे कमी होते. याशिवाय आवळा मेलेनिन निर्मिती वाढवतो, जे केसांना नैसर्गिक काळा रंग देतो. त्यामुळे अकाली केस पांढरे होणे टाळता येते.
- लिव्हर डिटॉक्स करतो:
आवळा शरीरातील विषारी द्रव्यं बाहेर टाकतो आणि लिव्हर साफ ठेवतो.
घरगुती उपाय (Home Remedies):
- रोज सकाळी २ चमचे आवळा रस मधासोबत घ्या.
- दही, आवळा पावडर व मेहंदी यांचा पेस्ट बनवून केसांना लावा.
- त्वचेसाठी आवळा रस + बेसन + हळद यांचा फेसपॅक वापरा.
आवळा घेण्याचे सोपे मार्ग:
- मुरंबा, लोणचं, चूर्ण, रस किंवा आवळा कँडी.
- जेवणानंतर आवळा सुपारी किंवा चूर्ण घेणं फायदेशीर.