महाराष्ट्रात उन्हाळा संपत आला असताना, हवामानाने पुन्हा एकदा शेतकऱ्यांना चिंता वाढवणारा झटका दिला आहे. मागील २४ तासांपासून यवतमाळ जिल्ह्यात सतत पडणाऱ्या अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले आहे. काढणीच्या अंतिम टप्प्यावर असलेली भुईमूग, ज्वारी, मूग आणि तीळ यासारखी पिके पावसाने भिजवली आणि सडवली. परिणामी, यंदाच्या उन्हाळी हंगामात शेतकऱ्यांच्या पदरी केवळ नुकसानच आले आहे.
हवामानाचा अचानक बदल
एप्रिल-मे हा कालावधी कोरड्या हवामानाचा असतो. मात्र, यंदा एप्रिलच्या शेवटी आणि मेच्या सुरुवातीला महाराष्ट्रात अनेक ठिकाणी ढगाळ वातावरण तयार होऊन वादळी वाऱ्यांसह अवकाळी पाऊस झाला. हवामान विभागाच्या माहितीनुसार, यंदा महाराष्ट्रात मे महिन्याच्या सुरुवातीस सरासरीपेक्षा ८४४% अधिक पावसाची नोंद झाली आहे.
यवतमाळसह विदर्भातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये पाऊस आणि गारपीट झाली असून याचा थेट परिणाम पिकांवर झाला आहे.
आर्थिक दृष्टीने फटका
शेतकऱ्यांनी यंदाच्या हंगामासाठी बियाणे, खते, सिंचन, मजुरी यावर मोठा खर्च केला होता. अनेकांनी खासगी कर्ज घेतले होते. मात्र पावसामुळे उत्पादन हातातून गेल्याने त्यांना कुठलाही परतावा मिळालेला नाही.
आता शेतकऱ्यांपुढे खरीप हंगामाची तयारी, बियाण्यांची खरेदी, कर्ज फेड, आणि घरखर्च असे अनेक प्रश्न उभे ठाकले आहेत.
प्रशासनाची भूमिका
राज्य सरकारकडून पावसामुळे झालेल्या नुकसानीची पाहणी करण्यासाठी पंचनाम्याचे आदेश देण्यात आले आहेत. मदत आणि पुनर्वसन मंत्री मकरंद जाधव-पाटील यांनी प्रशासनाला तातडीने सर्वेक्षण करून अहवाल सादर करण्याचे आदेश दिले आहेत.
मात्र, शेतकरी सांगतात की पंचनामे उशिरा होतात, आणि नुकसानभरपाई वेळेवर मिळत नाही. त्यामुळे तातडीने कार्यवाही करणे गरजेचे आहे.
काढणीच्या टप्प्यावरच नुकसान
शेतकऱ्यांनी उन्हाळी पिके मोठ्या मेहनतीने तयार केली होती. त्यांची काढणी करण्यासाठी वेळ पाहत असतानाच अवकाळी पावसाने घात केला. खाली काही प्रमुख पिकांवर झालेल्या परिणामाचा आढावा घेता येईल:
- भुईमूग: जमीन ओलसर झाल्यामुळे भुईमूगाच्या शेंगा काढताना फुटत आहेत, तसेच सडतही आहेत.
- ज्वारी: काढणीसाठी तयार असलेली ज्वारी ओलसर झाल्याने बुरशीचा प्रादुर्भाव होतो आहे.
- मूग आणि तीळ: ही पिके अतिशय नाजूक असतात. जास्त आर्द्रतेमुळे शेंगांमध्ये सड, बुरशी आणि कीड लागण्याचे प्रमाण वाढले आहे.
