आजकाल ड्रॅगन फ्रूटची लोकप्रियता झपाट्याने वाढत आहे. ड्रॅगन फ्रूटची खासियत आणि आरोग्यदायी गुणधर्मामुळे त्याचा बोलबाला सर्वत्र होत आहे.
ड्रॅगन फ्रूट हे एक सुंदर आणि पौष्टिक फळ आहे, ज्याला पिताया असेही म्हणतात. याचे मूळ मध्य आणि दक्षिण अमेरिकेत आहे, परंतु आज भारतातही याची लागवड मोठ्या प्रमाणावर होते. ड्रॅगन फ्रूटचे बाह्यरूप आकर्षक गुलाबी किंवा पिवळ्या रंगाचे असते आणि आतून ते पांढऱ्या किंवा लाल गराने भरलेले असते, ज्यामध्ये असंख्य छोटे काळे बिया असतात.
ड्रॅगन फ्रूटची लागवड अधिकतर गुजरात, महाराष्ट्र, कर्नाटका, तामिळनाडू आणि आंध्रप्रदेश मध्ये होत आहे, कारण इथे उष्ण हवामान, कमी पाणी लागणारे प्रदेश आणि योग्य माती असल्याने याची वाढ चांगली होऊ शकते. गुजरातमध्ये ड्रॅगन फ्रूटची लागवड वेगाने वाढत आहे. विशेषतः कच्छ, जामनगर, नर्मदा आणि इतर काही जिल्ह्यांमध्ये शेतकऱ्यांनी या फळाची लागवड सुरू केली आहे. कच्छ जिल्ह्यात सुमारे 150 ते 200 शेतकऱ्यांनी एकत्र येऊन सुमारे 1000 एकरांवर ड्रॅगन फ्रूटची शेती केली आहे .गुजरात सरकारने ड्रॅगन फ्रूटचे नामकरण “कमलम” असे केले आहे, कारण हे फळ कमळासारखे दिसते . या निर्णयामुळे ड्रॅगन फ्रूटची लोकप्रियता आणखी वाढली आहे. महाराष्ट्रात देखील ड्रॅगन फ्रूट (कमलम) लागवडीला मोठा वेग मिळाला आहे. विशेषतः सोलापूर, सांगोला, नाशिक, सातारा, कोल्हापूर आणि पुणे जिल्ह्यात शेतकऱ्यांनी या फळाची लागवड सुरू केली आहे. महाराष्ट्र सरकारने ड्रॅगन फ्रूटच्या लागवडीसाठी विविध योजना सुरू केल्या आहेत:
ड्रॅगन फ्रूट मूळतः मध्य आणि दक्षिण अमेरिकेतून आले आहे, विशेषतः मेक्सिको, क्यूबा आणि मध्य अमेरिकेतील इतर देशांमधून. हे फळ कॅक्टस कुटुंबातील आहे याचे उत्पादन पहिल्यांदा दक्षिण आणि मध्य अमेरिकेत मोठ्या प्रमाणावर झाले, परंतु आजकाल ते जगभरातील उष्ण आणि उष्णकटिबंधीय प्रदेशांमध्ये लागवड केली जाते. भारतामध्ये ड्रॅगन फ्रूटची लागवड २०००च्या दशकाच्या मध्यंतरानंतर सुरू झाली . ड्रॅगन फ्रूटच्या लागवडीसाठी कमी कष्ट आणि उच्च आर्थिक लाभ असल्याने, भारतात या फळाची लागवड अधिक लोकप्रिय होत आहे. शेतकऱ्यांना या फळाच्या उत्पादनातून आर्थिक सुधारणा होण्याची संधी मिळत आहे, आणि त्याच्या पोषणतत्त्वांमुळे लोकांमध्ये याची मागणी वाढत आहे.
आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. हे फळ विटामिन C, फायबर्स, अँटीऑक्सिडन्ट्स आणि खनिजांचा चांगला स्रोत आहे. यामुळे शरीरात रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते आणि त्वचेला उज्ज्वलतेचा लाभ होतो. ड्रॅगन फ्रूटमध्ये अँटीऑक्सिडन्ट्स असतात, जे शरीरातील मुक्त रॅडिकल्सचे नुकसान कमी करतात आणि हृदयाच्या आरोग्याला मदत करतात. त्यात असलेली फायबर्स पाचन तंत्राला सुधारते आणि कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यास मदत करते. याशिवाय, ड्रॅगन फ्रूट मधुमेहासाठी देखील फायदेशीर आहे कारण यामध्ये कमी गोडपण असते आणि रक्तातील साखरेचे स्तर नियंत्रित करण्यास मदत करते. या फळामध्ये जलतत्त्वांची चांगली मात्रा असल्यामुळे शरीरातील हायड्रेशन राखण्यास मदत होते, जे विशेषतः उष्णता किंवा शारीरिक कसरतीदरम्यान महत्वाचे असते. त्यामुळे, ड्रॅगन फ्रूट हे एक उत्तम आरोग्यदायक फळ आहे जे अनेक शारीरिक समस्यांवर फायदेशीर ठरू शकते.
ड्रॅगन फ्रूटची निर्यात मुख्यतः युरोप, अमेरिकेतील देश, जपान, सिंगापूर, मलेशिया, मध्य पूर्व देश आणि चीनमध्ये केली जात आहे. त्याचे पोषणतत्त्व, स्वाद, आणि आकर्षक रंग यामुळे तो प्रौढ, युवा आणि लहान मुलांसाठी चांगला पर्याय म्हणून लोकप्रिय आहे. या फळाची निर्यात करण्यासाठी योग्य प्रक्रिया, पॅकेजिंग, आणि शीतगृह व्यवस्थापन आवश्यक आहे, ज्यामुळे या व्यवसायात शेतकऱ्यांपासून व्यापाऱ्यांपर्यंत सर्वांनाच फायदा होतो.
व्यवसायिक दृष्टिकोनातून, ड्रॅगन फ्रूटची लागवड, प्रक्रिया, पॅकेजिंग, आणि निर्यात या सर्व चरणांमध्ये अनेक संधी उपलब्ध आहेत. शेतकरी आणि व्यावसायिकांना या फळाच्या लागवडीसाठी अनुदान योजनांचा लाभ मिळत असून, व्यवसाय विस्तार करण्यासाठी शासकीय सहाय्य देखील मिळत आहे. त्याचप्रमाणे, ड्रॅगन फ्रूटच्या प्रक्रियेसाठी मूल्यवर्धन करण्याचेही अनेक पर्याय आहेत, जसे जूस, स्मूदी, मिठाई किंवा सॅलड्स मध्ये याचा वापर होऊ शकतो, ज्यामुळे या व्यवसायातील संधी आणखी विस्तारू शकतात.
व्यवसाय आणि निर्याताच्या दृष्टीने ड्रॅगन फ्रूटच्या महत्वाचा विचार
