संपूर्ण महाराष्ट्रात काही भागांत अचानक आलेल्या प्री-मान्सून पावसामुळे काही शेतकरी आपल्या शेतात पेरणीची तयारी करताना दिसत आहेत. मात्र, अशा घाईगडबडीत घेतलेला निर्णय मोठ्या नुकसानीचे कारण ठरू शकतो. कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना सध्या पेरणी थांबवण्याचा स्पष्ट सल्ला दिला आहे. कारण, अद्याप हवामान खात्याकडून मान्सूनच्या स्थिर व नियमित आगमनाबाबत स्पष्टता आलेली नाही.
अजूनही मान्सूनचा विसंबलेला अंदाज
हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, महाराष्ट्रात मान्सून जूनच्या दुसऱ्या आठवड्यानंतर स्थिर होण्याची शक्यता आहे. याआधीचे पावसाचे प्रमाण अपूर्ण व विस्कळीत असते. अशा वेळी पेरणी केल्यास बियाण्यांची उगम क्षमता कमी होण्याची, तसेच नंतर पाणी उपलब्ध न झाल्यास पीक वाया जाण्याची शक्यता वाढते. ही स्थिती शेतकऱ्यांसाठी दुहेरी आर्थिक फटका ठरू शकते.
पेरणीपूर्व काळजी घ्या
कृषी विभागाचे अधिकारी स्पष्ट सांगत आहेत की, “पावसाचे केवळ दोन-तीन दिवसांचे आगमन म्हणजे मान्सून नव्हे. शेतात पाणी साचल्याने काहींनी नांगरट सुरू केली आहे, पण यावेळी पेरणी केल्यास उगम पूर्ण होईलच, याची खात्री नाही.” त्यामुळे त्यांनी शेतकऱ्यांना पुढील गोष्टींचा विचार करण्याचा सल्ला दिला आहे:
- हवामान खात्याचा अधिकृत अंदाज नजरेखालून घालावा
- सलग १०–१२ दिवस पाऊस होईपर्यंत पेरणी टाळावी
- बियाण्यांचे उगम चांगले होण्यासाठी मातीतील आद्रता पुरेशी असावी
- पेरणीपूर्व मशागत करून बियाण्यांची तपासणी करावी
चुकीच्या वेळची पेरणी म्हणजे नुकसान
एका बाजूला खतांचे आणि बियाण्यांचे दर वाढले आहेत, तर दुसऱ्या बाजूला पेरणीच्या वेळेची अनिश्चितता आहे. जर बियाणे योग्य प्रकारे उगम घेत नाही, तर शेतकऱ्याला पुन्हा पेरणी करावी लागते. यामुळे दुहेरी खर्च आणि उत्पादनात घसरण होते. त्यामुळे आता थोडा संयम बाळगणे हेच शहाणपणाचे ठरेल.
काय करावे शेतकऱ्यांनी?
- पेरणीसाठी सरसावण्याआधी आपल्या गावातील कृषी सहाय्यक, तालुका कृषी अधिकारी यांच्याशी संपर्क साधावा.
- स्थानिक हवामान माहिती (IMD, Agromet advisory) वर लक्ष ठेवावे.
- शेतात केवळ पावसामुळे ओलावा आला असला तरी पेरणीसाठी आवश्यक ती आर्द्रता आहे का, हे पाहावे.
- शेतीचा भाग टप्प्याटप्प्याने वापरावा; एकाच वेळी संपूर्ण पेरणी न करता प्रगती पाहून निर्णय घ्यावा.
